de lieveheersbeestjes

Ik stel vast - mijn leerwens
Op onze buitenmuur zitten er een twintigtal lieveheersbeestjes. Als de achterdeur openstaat, durven ze ook wel eens binnen te vliegen. Jarne pakt ze dan direct vast en zet ze terug buiten met de woorden "nee, dit is mijn huis, ga naar uw eigen huis!" Met veel geluk overleeft het beestje dan zijn ontmoeting met mijn zoontje.

Ik stel vast dat ik niet echt veel over het lieveheersbeestje kan vertellen, dus ook niet waar lieveheersbeestjes zich normaal gezien schuilhouden. Ik hoop te kunnen aantonen waarom deze diertjes nuttig zijn, zodat Jarne ze met meer respect gaat behandelen.

Actieplannen
- informatie opzoeken over lieveheersbeestjes op internet + informatie opzoeken van een lieveheersbeestjeshotel.
- samen lezen van het kinderboek 'Lieveheersbeestjes' van Gallimard Jeunesse
- samen lezen van het educatieve jeugdboek 'het lieveheersbeestje' van Chen Mmei Ling
- het zelf maken van een lieveheersbeestjeshotel.

doelen uit het leerplan
7.6. Kinderen zien in dat mensen, dieren of planten op een eigen manier trachten in leven te blijven.
7.7. Kinderen zien in dat mensen, dieren, planten aangepast zijn aan een leefwijze in een bepaald milieu.
7.13. Kinderen maken een bewuste keuze voor het behoud van het leven in hun direct omgeving.
Mijn leerresultaten
- Het is in België bij wet verboden om lieveheersbeestjes opzettelijk te verwonden of te doden.
- het aantal stippen op een lieveheersbeestje heeft niets te maken met hoe oud het beestje is, maar speelt wel een rol bij de benaming van de verschillende soorten lieveheersbeestjes. Het diertje zelf leeft ongeveer 1 jaar.
- De stippen zelf hebben allemaal aparte namen zoals bijvoorbeeld de schoudervlek, schildvlek, naadvlek, ...
- Een volwassen lieveheersbeestje kan gedurende haar hele leven zo'n 5000 bladluizen opeten. Daarom worden deze diertjes ingezet tegen bladluizenbestrijding.

- Op zonnige dagen in het najaar (maand oktober) zoeken de volwassen lieveheersbeestjes een plek om te overwinteren. Daarbij landen ze op door de zon beschenen oppervlakken en het lijkt er op dat ze daarbij een voorkeur hebben voor lichtgekleurde gebouwen, wat dus bij ons het geval is. Daar geland gaan ze in die periode op zoek naar een beschutte plek om te overwinteren. Via naden, kieren, spleten bij de ramen, ventilatieopeningen, ... maar ook door openstaande ramen of deuren komen ze dan in huis. Soms vind je er enkele, soms een tiental, maar waarnemingen van meerdere honderden tot zelfs duizenden komen ook voor.

-Wat doen ze in de winter in huis?
In huis zoeken ze een beschutte plek om te overwinteren. Eten doen ze niet in deze periode, en ook planten ze zich niet voort. Ook aan steen, hout of planten vreten ze niet. Het grootste deel van de tijd zitten ze stil en teruggetrokken (november-januari). Aan het eind van de winter (februari - maart) worden ze weer actief, en lopen of vliegen dan rond, vooral als ze in een relatief warme ruimte zitten.

-Als je een lieveheersbeestje "pest" door zachtjes op hem te drukken dan produceert hij een gele vloeistof. Dit gedrag heet "reflexbloeden". De vloeistof heeft een kwalijk geurtje en smaakt erg bitter. Vogels die een lieveheersbeestje oppakken proeven dit bloed en laten hem dan soms snel vallen. Het rood met zwarte kleurpatroon is dan ook te beschouwen als een waarschuwing. De vloeistof van een bepaalde soort lieveheersbeestje is giftig voor de koolmezen.

Naar Jarne toe:
Ik toon Jarne een aantal bladeren aan onze haag met daarop bladluizen, en leg hem uit dat deze bladluizen onze haag helemaal stukmaken. De lieveheersbeestjes eten deze bladluizen, zodat onze haag goed kan groeien. Daarom mag je de lieveheersbeestjes nooit pijn doen of dood doen.
We besluiten om samen een huisje te maken voor de lieveheersbeestjes, zodat ze niet meer binnen hoeven te vliegen. In de kelder zoeken we allerlei afval dat we kunnen gebruiken om het huisje te kunnen maken. We gaan aan de slag. Ons huisje wordt op een zonnig plaats gezet tegen onze gevelmuur. We hebben aan de achterkant kijkgaatjes gemaakt, zodat we binnenkort eens kunnen kijken of we bezoekers hebben in ons huis.




Een nieuwe foto van onze nieuwe huurbeestjes. Op de eerste foto zie je onderaan in een takje een beetje geel: dit is het bijtje.

De gaatjes worden volledig toegemaakt

op een grote paddestoel, rood met witte stippen ....

Ik stel vast ...
Het is momenteel paddestoelenseizoen, en ik besef dat ik eigenlijk helemaal niets weet over paddestoelen, buiten dat er soorten heel giftig kunnen zijn. (wat mij vroeger heel duidelijk werd gemaakt: alle paddestoelen zijn giftig, niet aankomen, uit de buurt blijven).

Leerwens
Ik wil zelf meer te weten te komen met mijn hart, handen en hoofd over paddestoelen. Waar groeien deze paddestoelen, welke soorten zijn er allemaal te vinden, welke kenmerken hebben ze? Worden ze opgegeten en door wie? Zijn ze allemaal giftig en moet ik er zo'n schrik van hebben?

actieplannen
- De bouw/onderdelen van een paddestoel herhalen om de juiste woordenschat te kunnen toepassen.
- Een paddenstoelenwandeling maken om na te gaan waar er allemaal paddestoelen zijn, of ik verschillende soorten tegenkom en of ik nadien kan uitpluizen welke soort ik gezien heb

doelen uit het leerplan
7.1. Kinderen genieten van hun aanwezigheid in de natuur en van de wisseling der seizoenen en uiten dat op diverse manieren
7.3. Kinderen ontdekken in hun omgeving een aantal levensgemeenschappen of biotopen
7.4. Kinderen zien in dat mensen, dieren en planten een grote verscheidenheid in kenmerken vertonen

Mijn Leerresultaat
Volgende tekening toont alle belangrijke onderdelen van een paddestoel.

Het deel van de paddestoel dat je kan zien is in feite het vruchtlichaam van een schimmel. De schimmel bestaat het grootste deel van het jaar alleen uit een massa dunne draden (mycelium). Aan het einde van de zomer of in de herfst produceert dit mycelium dan de vruchtlichamen die sporen bevatten waarmee de schimmel zich kan voortplanten.
De paddestoel zelf bestaat voor 90% uit water.

Paddenstoelen leven van afbraak van dood of levend materiaal, bv een dode of levende boomstam. Er zijn drie soorten: symbionten, deze leven in harmonie met hun gastheer; saprofyten leven van dood hout en plantenresten; parasieten ontfutselen het voedsel aan hun gastheer.
Als er geen paddestoelen zouden zijn, zou het afval zich ophopen en zouden er uiteindelijk te weinig voedingsstoffen overblijven. Dit is ook de reden waarom zoveel soorten juist in de herfst te vinden zijn. In de herfst vind je veel dood materiaal zoals afgestorven bladeren en planten.

Ik ben op 4 verschillende plaatsen (het kastanjebos, een naaldbos, een braakliggend terrein met enkele sparren en dennen langs de kant, en een wegberm) paddestoelen gaan zoeken, en met resultaat! Afhankelijk van de plaats waren er ook verschillende paddestoelen te vinden. Van alle deze paddestoelen had ik detailfoto's genomen om later op internet op te zoeken over welke soort het ging.

Ik heb ingezien dat het heel moeilijk is om de soorten op te zoeken, vooral omdat ze erg op elkaar leken, en ik enkel foto's had waardoor ik geen zicht had op bv de grootte ervan. Het resultaat is dus dat ik enkel een paar 'uit het oog stekende' paddestoelen kon identificiëren, zoals bijvoorbeeld de vliegenzwam. Bovendien vond ik op internet niet echt een goede site om de paddestoelen te identificeren.

Daarom heb ik nieuwe actieplannen uitgevoerd

- deelnemen aan een paddestoelenwandeling met gids (10 oktober) in het stiltegebied in Tessenderlo door de gids Marc Meert
- een bezoek aan het bosmuseum van Tessenderlo waar er een tentoonstelling was over paddestoelen.
-een paddestoelengids aangekocht (atrium natuurgidsen) waarin duidelijke kenmerken worden opgenoemd, en met tekening en kleurenfoto bij. Bovendien is het formaat geschikt om mee te nemen tijdens de boswandeling. Ondertussen heb ik ook de gids voor bomen aangekocht van dezelfde uitgeverij zodat ik mijn kennis van de bomen kan heropnemen tijdens een volgende wandeling.

mijn leerresultaat.
Ik voel me nu sterker in mijn schoenen staan wat betreft dit onderwerp. Ik herken nu een aantal van de meest voorkomende paddestoelen in Limburg, en ken ook een aantal interessante feiten over paddestoelen:

- Paddestoelen plukken is in Vlaanderen bij wet verboden in natuurgebieden en openbare domeinen. Alleen in je eigen tuin mag je paddestoelen plukken... Gidsen hebben wel toestemming om paddestoelen te plukken.

-Paddestoelen werden heel lang als demonisch (heksen,duivels,...) beschouwd, men wist immers niet vanwaar paddestoelen kwamen. Lang dacht men dat paddestoelen verschenen door blikseminslagen, of door contact met regen. In de middeleeuwen werden mensen die iets met paddestoelen te maken hadden, een heks genoemd en vlogen ze op de brandstapel...
voorbeelden: elfenbankje, duivelsei, heksenkring,...

-Er zijn ook heel veel paddestoelen met 'eetbare namen', maar zijn daarom niet eetbaar (vb aardappelbovist, kaaszwam, biefstukzwam, kastanjeboleet, ...)

enkele van de veel voorkomende paddestoelen die ik gezien heb:

De vliegenzwam (amanita muscaria) verwijst naar het woordje 'vlieg'.
Men denkt dat dit komt omdat deze paddestoel vroeger gebruikt werd om vliegen te vangen. Je legt de vliegenzwam ondersteboven in een kommetje met gesuikerde melk, de vliegen komen er op af en raken bedwelmd. Deze methode werd in de middeleeuwen al gebruikt
Een andere verklaring verwijst naar de hallucinogene eigenschappen van deze paddestoel: wie ervan eet, bevindt zich even in hogere sferen (ziet ze vliegen), maar moet daarna ervan overgeven. In de tijd van de oorlogen, lieten de soldaten hun vrouwen vliegenzwammen eten, en dronken daarna de urine van hun vrouw alvorens ten strijde te gaan. Op deze manier hadden ze toch het hallucinerend gevoel in hun lichaam (en dachten ze dat ze iedereen konden verslaan) en werden ze niet ziek....

de grote stinkzwam:
heel gemakkelijk terug te vinden vanwege de geur die de paddestoel verspreid. Deze geur trekt de vliegen en kevers aan, waardoor de sporen verspreid worden.
De grote stinkzwam groeit uit het duivelsei. Dit ei wordt gebakken en geserveerd als afrodisiacum. De paddestoel is desondanks zijn slechte geur zeer eetbaar.







zwavelkopjes:
één van de meest voorkomende paddestoelen. Ze
zijn oneetbaar wegens de zeer bittere smaak en zijn zeer giftig...





glimmerinktzwammen:
de culiniaire naam is zwam der geheelonthouders omdat men deze soort nooit mag combineren met alcohol. Hier wordt je ernstig ziek van (antabuseffect). Deze soort zou daarom veel gebruikt worden in ontwenningsklinieken